Osa

Wokół lub wewnątrz naszych domostw spotykamy kolonie os społecznych (osa pospolita, osa dachowa, szerszeń). Mieszkają w gniazdach, które budują z masy papierowej, powstałej z ich śliny i rozdrobnionego drewna. Kolonie os składają się z płodnych samic – królowych, samców – trutni oraz bezpłodnych samic zwanych robotnicami: zbieraczek, strażniczek i nianiek. Różnice w wyglądzie między królową, a robotnicami są nieznaczne.
Początkowo, gdy w gnieździe jest dużo larw, robotnice zbierają dla nich pokarm zawierający białko zwierzęce, a w zamian otrzymują słodką wydalinę, którą chętnie zlizują. Pod koniec lata larw jest znacznie mniej – więc robotnice poszukują słodkich pokarmów w siedzibach ludzkich, spijają nektar z kwitnących roślin, a czasem polują na owady.
Największy rozwój kolonii następuje po trzech miesiącach od jej założenia, a pod koniec lata pojawiają się w niej płodne samice i samce. Formą zimującą są zapłodnione samice, które wiosną zakładają nowe gniazda. Trutnie i robotnice giną przed zimą.

Gniazda buduje w ziemi; w opuszczonych norach gryzoni, pod korzeniami drzew, na grządkach w ogrodzie, albo przyczepia je do drzew  i krzewów, czy do ścian budynków. W gnieździe może być sześć do dziesięciu tysięcy komórek. Zdarza się, że takie kolonie są aktywne jeszcze w październiku, a nawet w listopadzie.

Tekst: prof. dr hab. STANISŁAW IGNATOWICZ
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Katedra Entomologii Stosowanej, Warszawa